<< Home Page | Rom. Nil. Metricae Index

Aesop's Fables: Romuli Nilantis Fabulae Metricae

34. de leone regnante (p. 695 in Hervieux; Perry 514)

.....................Consimilem ualuisse sui se reddere nullum.
En ausus numquam quoniam sum pascere talem,
Sed uario regem uestri nunc stirpe create,
Qui causas docto regnabit regmine uestras.
Bestia cunctigene tendit radicis in unum
Concilium, ut legerent regem quem numine mallent.
Cunctarum rostris fertur uox unica multis :
Ast lupus infaustus regnet nunc lustra ferina!
Bestia non aliud fueratque infirmior ausa
Dicere, setque feras conflexit munere firmas,
Corde ferina darent olli ut tunc sceptra regenda.
Fert regem uerbis audax ac debilis ordo,
Passibus ac tendunt ad regem rite leonem,
Ac regem referunt fantes legere lupinum.
Horrida tuncque feris aperit leo fatibus ora :
O turme indomite, silue campique choortes,
Ast agili regnum regi uestrumque feroci
Consilio cordis prestatis dulcia sceptra,
Si seruare optet cunctas uos cordibus imis
Cunctarumque simul causas disponere mauult;
Autumo setque sequi fallacis dogmata uulpis
Fetida doctrine ac certat uestigia ficte,
Acque (sic) mei linquet regni ma[n]data corusca
Ac necnon regum regnant qui regmine docto.
Callidior cuneis arui lucique ferinis,
Unus doctissono dixit tunc fauce leoni :
Nolumus ast olli nostri dare regmina sceptri,
Per stiga iurabit uel ui ast rex numina diuum
Vt nostre nullum gentis post lederit umquam,
Uel nostras numquam pulpas gustauerit ullas,
Nullius mandet carnis uel gutture frusta,
Vel terram saniem sorbens aut ore cruorem.
Tunc lupus en auidis iurauit mentibus omne
Ledere quod uoluit numquam uel mandere quemquam,
Pollicitis diues cunctis ac presul ut esset,
Si infaustus fuerat, dicens post neque futurus.
Sceptra lupo leo cara ferini regminis infert.
Post leo dimisit regem cuneosque ferarum,
Atque lupus toruus regni post regmina rexit;
Cultorem dominans arbusti mente feroci
Lustrantemque ferum campi collisque sacerni,
Letitia cunctos fallens mentisque uigore,
Cunctorem tenuit regimen cum primitus atrox.
Set, postquam, radians cosmum, crinitus apollo
Flammiuomis lustrat denis ter solibus archus (sic),
Torruit horrendum incedens tunc ardor edendi
Regem mortifero pulpas iam dente ferinas
Ac tetrum sitiens post ore uorate cruorem.
Frangere per fraudem cupiens pia federa regni,
Perdere quod diuis ac ius iurauerat almis
Eoliosque deos sua post periuria ferre
Irrita, sic ollis duci per inania flabra,
Callidus atque lupus scrutatus, mente sagaci,
Arte feras quali ficta comprenderet illas.
Postque feram rogitat cunctis de milibus unam,
Quam prius ex auido uoluisset sumere dente,
Si suus horrisono halitus in flansore putrescit;
Veridicisque fera hec respondens faucibus infert :
Sicque tui fetor horrescit flatibus oris,
Turpia ceu putridi scandentis flamina coeni.
Tribula neque est ausa aut tunc falsa referre.
Maxima post iussu est regis tunc contio facta,
Quo bardi proceres ueniunt ac iure regendi.
Ecce lupus rogitat summos comitesque sagaces
Premiisis aut quanti aut dignus sit falmine uite,
Qui regem dominumue suum sons increpat archum.
Tunc omnis timido iudex iam famine fatus
Vt teneat dignus non est spiramina uite.
Fert lupus ho[r]risono legionibus ore ferinis :
Hic presens sistit, palmas ac tendite uestras,
Atque feram dure dignam nunc trudite morti.
Post animal fusco uerax tunc traditur orco,
Ac lupus insontes mandit post guttore pulpas,
Et saniem tetram lambens ac fauce cruorem.
Turgida post fuerant regis quam uiscera carne,
Iudicibusque suis permisit frusta cruenta,
Iudico ut tali post illum rite fauerent.
Sed, postquam hpebus raras deuouerat umbras,
Flammigeras totum cum lustrans gressibus orbem,
[R]ictibus inculpas iterum branchisque ferinas
Truxque ferox lupus fallax rex regminis arsit,
Aduocitatque feram pinguem cuneisque decoram,
Censuit ex toruo electam quam dente necare,
Infaustus ducens illam in spelia ferina,
Qualiter atque sui rogitans flant flamina labri.
Hec fera falcidicis olli tunc faucibus infert :
Quidque tuo flatu ualet umquam dulcius esse,
Atque tuum fundit suauem sic flamen odorem
Dulcia ceu uariis herbarum floribus arua,
Fumifera atque arabum flagrans iam turibus ara.
Bestia quapropter respondens irrita promsit,
Quod fuerat recte non audax dicere uera,
Et propriis uidit cernens obtutibus illud
Quod factum fuerat fanti non falsa sorori.
Ducitur ad placitum cursim plebs ore lupino.
Post rogitans infert sophos rex rite magistros :
Cernere si dignus uobis est lumina uite
Qui rege dominoue suo est iam falsa locutus.
Ast cuncti fantus dignus nunc perdere uitam.
Bestia dampnatus fallax tunc iudice ab omni,
In stigeam ditis tetri post truditur urnam.
Ast horrenda lupus tendit tunc ore cruentus
Sanguineas sumens pulpas ac ritibus audax,
Hanque feram promsit mandens, ceu primitus illam.
Aurea post radiis fulgens titania flamma
Quam raris cunctum lustrabat solibus orgem,
Simeus ast steterat coram tunc rege lupino;
Ardor edaxque lupi succendit uiscera torui,
Illius ut pulpas laceraret dente feroci.
Tuncque lupus diris rogitabat rictibus illum
Turbida rite sui rostri sint qualia flabra,
Si bene nunc uentis inflant aut iure putrescunt.
Simeus hec illi respondens callidus infert :
Inter utrumque mihi perflant sic iure uidetur.
Est aliter fari dicens non simeus ausus,
Illius insidias cernens iam lumine bino.
Postque lupus doluit, suspirans corde sacerno,
Quod culpam inuenit, querens, non montis in illo.
Horrida mortiferas scrutans per pectora causas,
Illius ut pulpas posset cenare redactas,
Tuncque lupus membris toruus languescere finxit.
Gressibus aligeris scandit tunc fama per agros :
Falsidico turmis spargebat fauce ferinis
Quod rex illarum egrotans iam corpore languet.
Ad regemque fere concurrunt undique siluis.
Inueniunt animis egrum membrisque dolentem,
Iusseruntque citis medicos tunc surgere plantis,
Sophi cunctigene dantes cataplasma medele
Illarum egroto seruanti regmina regi.
Ocius ast medici surgebant famine dicti,
Ac regem rogitant per que tunc membra doleret.
Languida rex, ollis respondens, ora retrusit
Quod simili serpsit uirus per uiscera lance.
Scrutantur cunctos medici, post, membra per artus,
Inueniunt fibram scatebris nec corporis egram,
Sed suadent illum pulcro tunc famine cuncti,
Ut dulcem insolitum cibum persumeret ore,
Visceribus cunctis ut tunc fastidia tollat
Pestiferasque foras mittat de corpore causas.
Tunc lupus hoc, tetra respondens fauce, retraxit :
Crimine si presens esset non simeus insons,
Illius optarem crudas nunc mandere carnes
Nec brancho patulo sorbens haurire cruorem.
Curque ferina phalanx , post, talia faucibus infert :
O rex egrotans, cui nostra ac summa potestas,
Rite sui reges alii ceu regmina regni
Obtineant semper illorum uelle per omne,
Haut secus atque tuum nostrum tibi numen per euum;
Permissum ut facias quicquid tu cordibus optans,
Preuida set pocuis nobis nunc corda tenere
Debuit omnigeni populi iam rege dolente.
Deserti turmis lati quid stultius instat
Comptam sceptrigeri uitam quam perdere regis
Vnius atque fere parcentes parcere uite?
Simeus en insons cuntarum iure tenetur,
Tucius atque miser; rectori ad dona lupino
Mactatus uerax animal, tunc uidice turba.
Carnes atque lupus mundens iam dente feroci,
Omnia post pulpe concessit frustra cruente.
Iudicium tacite turme concurrit in unum
Dulcisone ac necnon fantis iam murmure uocis.
Grandia sic multi patiuntur dampna ministri,
Vt fari timeant ne post grauiora, loquendo,
Suscipiant, dominis durum iam teche (sic) ferendo,
Vexantur penas animis labroque tacendo.
incomplete


The Latin text shown here is taken from Léopold Hervieux, Les fabulistes latins depuis le siècle d'Auguste jusqu'à la. fin du Moyen-Age (1893-1899). Volume 2.: Phèdre et ses anciens imitateurs directs et indirects, pp. 654-712.