27. DE GAUTERO QUERENTE LOCUM UBI SEMPER GAUDERENT. (Odo of Cheriton)

Aesop's Fables and Other Parables: Odo of Cheriton

27. DE GAUTERO QUERENTE LOCUM UBI SEMPER GAUDERENT.
Perry

Quidam uocabatur Gauterus. Quesiuit locum et statum ubi semper gauderet et nullam molestiam, nec in carne, nec in corde sustineret. Profectus est et inuenit quandam Dominam pulcherrimam, cuius maritus iam obiit. Et uenit ad eam Gauterus. Salutatione facta, interrogauit Domina quid quer(r)eret. Respondit Gauterus: Duo quero, scilicet locum ubi semper gaudeam, nec in carne, nec in corde doleam. Ait Domina: Esto maritus meus, et mecum maneas, et habebis omnia necessaria, domos, terras, uineas et cetera. Monstrauit aulam et cameram, et placuerunt ista Gautero. Et querebat ubi de nocte quiesceret. Domina ostendit ei lectum. Circa lectum fuerunt ursus ex una parte, lupus ex alia, vermes ex tercia, serpentes in quarta. Et ait Gauterus: Quamdiu ero tecum? Numquid semper habebo tales delicias? Ait Domina: Nequaquam, quoniam maritus meus mortuus est, et te tandem oportet mori. Vides hunc lectum? ait Domina. Qui respondit: Video. Ursus te interficiet, sed nescio utrum prima nocte, uel post annum, uel decennium, uel amplius. Lupi, uermes et serpentes te deuorabunt. Ait Gauterus: Omnia alia bona sunt; sed lectus iste me exterret, nec pro te, nec pro toto mundo uellem frequenter in tali lecto iacere. Recessit Gauterus; uenit ad quoddam regnum ubi rex iam decessit. Dixerunt homines regni: Gautere, bene veneris; quid queris? Et ait Gauterus: Locum quero ubi semper sim letus et nunquam doleam. Dixerunt homines: Esto rex noster et habebis omnia bona: ecce palacium, ecce chamere; et inter cetera demonstrauerunt ei consimilem lectum circumuallatum predictis bestiis. Et ait Gauterus: Oportet me iacere in tali lecto? Dixerunt utique. Iterum ait: Numquid nocebunt mihi bestie? Responderunt: Vrsa te interficiet, et bestie te et tua deuorabunt. Sic factum est de aliis regibus; sed nescimus quando. Respondit Gauterus: Periculosum est tale regnum; lectum abhor[r]eo, et ideo recedo. Iterum profectus, uenit ad quendam locum ubi erant pulchra palacia, auree columpne, auree trabes. Homines receperunt Gauterum, et ipsum dominum tocius auri constituere uoluerunt, sed lectum predictum monstrauerunt. Galterus de lecto conterritus recessit. Tandem uenit ad quendam [lo]cum, ubi inuenit senem sedentem ad pedem scale, que innixa fuit cuidam muro et habuit tria scalaria. Quesiuit senex a Gautero quid quereret. Et dixit Gauterus: Vt semper gaudeam et nullam molestiam sustineam. Et ait senex: Si ascenderis murum per istam scalam, inuenies ibi quod queris. Ascendit igitur et inuenit.
Mistice. Quilibet mundanus hec tria uel aliquem istorum querit, uel pulchram mulierem per luxuriam, uel dignitatem per uanam gloriam, uel aureum et argentum per auariciam. Sed, si diligenter attenderet in quo lecto iacere oporteret, summo studio talia fugeret, quoniam in capite lecti stat ursa, id est mors que nemini parcit; de qua dicitur in Osee [13.8]: Occurram eis quasi ursa raptis catulis et disrumpam interiora iecoris eorum. Sicut ursa, raptis catulis, ex magna ira nulli parcit, ita nec mors. Item lupi sunt consanguinei et ministri regum, qui omnia bona mortui deuorant; unde mortuus saluetur uel dampnetur nichil curant. Vermes, autem cor[r]odunt corpus et deuorabunt. Serpentes sunt demones, qui animam impii asportant et deuorant et diuersis tormentis afficiunt. Quicquid sit de aliis, a serpentibus defendat nos Deus! De hiis tribus in Ecclesiastico [10.13]: Cum moritur impius, hereditabit serpentes, bestias et uermes. Impius enim diuiditur in tres partes: serpentes, id est demones, asportabunt animam; bestie, id est homines bestialiter uiuentes, scilicet lupi, asportabunt bona suna; uermes cadauer recipiunt. / Vnde quidam magnus obuiauit monachis asportantibus mortuum usurarium et denarios suos. Querebat quid portarent. Et dixerunt: Corpus istius hominis et denarios quos dedit nobis. Et ait: Non sic, quod homo meus fuit; sed uos et vermes habebitis cadauer; ego habebo pecuniam, et demones asportabunt animam. Facite ergo, sicut fecit Gauterus: ascendatis auream scalam Iacob, cuius primus gradus est cordis contrit[i]o, secundus uera confessio, tercius plena satisfactio. Si istos gradus ascenderis, ad gloriam uite eterne saltabis, ubi sine fine gaudebis et nullam molestiam sustinebis, ad quam gloriam perducat nos Dominus noster Ihesus Christus!

27a. DE DUOBUS SOCIIS, UNO VERACE, ALIO MENDACE.
Perry 569

Contra adulatores.
Duo socii semel debuerunt per desertum transire, et dixit alter: Firmabo tecum quod plus lucrabor per falsitatem quam tu per ueritatem. Respondit alius: Et ego firmabo. Statuta firmacione, incidit mendax in quandam congregacionem Simiarum. Et dixerunt Simie: Quid tibi uidetur de nobis? Dixit mendax: Vos estis pulcherrima inter omnia animancia super terram, et homines assimulantur uobis; nunquam vidi tam pulcram congregacionem. Et multum commendauit eas. Simie autem propter talia uerba multum ipsum honorabant; aurum et argentum dederunt. Venit alius ueridicus, et querebant Simie quid ei uideretur de illa congregacione. Qui respondit dicens: Nun[c]quam uidi tam turpem, tam fedam congregacionem. Et irate Simie uerbauerunt eum egregie, quod uix euasit. / Et quandoque nocet omnia uera loqui.
Similiter qui adulatur prelatis et dicit quod omnia bene agunt. Si nepotibus suis paruulis mille animas strangulandas tradiderint et dixerint adulatores quod bene faciunt, tales in curiis laudantur, ditantur et ad consilia vocantur. Veniat Christus, ueniat Iohannes Baptista, ueniat Petrus et dicat ueritatem; illum eicient, ab omni bono repllent: grauis est eis ad uiuendum. Sic plerique plus lucratur coruus crocitando quam philomena dulciter modulando.

The Latin text of Odo shown here is taken from Léopold Hervieux, Les fabulistes latins depuis le siècle d'Auguste jusqu'à la. fin du Moyen-Age (1893-1899). There is a delightful English translation of Odo by John Jacobs, which is still in print. It's a lovely book!